از ابتدای همه گیری (اپیدمی) ایدز، مباحثه پیرامون منشا اولیه ایدز مورد علاقه و بحث و جدل بود. اگر چه در تلاش برای مشخص کردن محل اولیه ایدز، خطر اینکه بیماری را به گروه یا منطقه خاص یا افراد خاصی نسبت بدهند وجود داشت.
اولین موارد ایدز در ایالات متحده امریکا در سال ۱۹۸۱ رخ داد. ولی آنها اطلاعات بسیار کمی در مورد منبع بیماری ارائه دادند.
در حال حاضر مشخص شده که عامل بیماری ایدز، HIV می باشد بنابراین برای پیدا کردن منشا ایدز بایستی بدنبال منبع HIV بود.
مساله منشا اولیه HIV می تواند یکی از موارد مورد علاقه کاملا آکادمیک باشد. پی بردن به منشا ویروس و چگونگی سیر تکاملی آن در تولید واکسن بر ضد HIV و درمانهای موثرتر در آینده، مفید است، همانگونه که فهم همه گیری (اپیدمی) ایدز در تعیین عملکرد اینده و ایجاد برنامه های آموزشی و پیشگیری کارآمد، موثر است.
HIV جزئی از خانواده Lentiviruses می باشد Lentiviruses بجز HIV در محدوده وسیعی از حیوانات (nonhuman) یافت شده اند.
این Lentiviruses به صورت کلی تحت عنوان simian viruses) SIV ویروس میمون) شناخته می شوند.
امروزه پذیرفته شده است که HIV زاده ای از (SIV (Simian (monkey) Immunodeficiency Virus است.
نتایج ۱۰ ساله تحقیق های انجام شده در تعیین منشا و سیر تکاملی HIV بوسیله Paul sharp از دانشگاه ناتینگهام و Beatrice Hahn از دانشگاه آلاباما در سال ۲۰۰۳ منتشر شد. آنها به این نتیجه رسیدند که شامپانزه های وحشی که همزمان بوسیله دو ویروس SIV آلوده بودند از طریق تماس جنسی منجر به ایجاد فرم سومی از ویروس شدند که توانایی آلوده کردن انسان و ایجاد ایدز را داشت.
.
سه نمونه شناخته شده از اولین آلودگیها با HIV عبارتند از :
۱- HIV یافت شده در نمونه پلاسمائی که در سال ۱۹۵۹ از مردی که در منطقه ای که اکنون در جمهوری کنگو واقع است گرفته شد.
۲- HIV یافت شده در نمونه بافتی از نوجوان آمریکایی که در سال ۱۹۶۹ در ST. louis فوت کرد.
۳- HIV یافت شده در نمونه بافتی از ملوان نروژی که در سال ۱۹۷۶ فوت کرد.
در سال ۱۹۹۸ برای نمونه پلاسمای سال ۱۹۵۹ آنالیز انجام شد و تفسیر آن بیانگر این بود که HIV-1 حدود دهه ۱۹۴۰ یا اوایل ۱۹۵۰ به بدن انسان وارد شده است. دیگر دانشمندان معتقدند که ورود HIV به بدن آدمی به زمانی طولانی تر برگردد. (احتمال حدود ۱۰۰ سال پیش یا قبلتر )
امروزه ، بسیاری بر این باورند که چون HIV تکامل یافته یکی از انواع SIV در نوعی شامپانزه در غرب آفریقا است، بنابراین اولین مورد HIV در انسان در غرب آفریقا پدید آمده است و از آنجا HIV در سراسر جهان گسترش یافته است.
اگر چه ممکن است شامپانزه منشا اولیه HIV نباشد و ممکن است انتقال ویروس به بدن انسان در بیش از یک منطقه صورت گرفته باشد و بنابراین بسیار محتمل است که HIV در یک زمان هم در جنوب آمریکا و هم در آفریقا پدید آمده باشد و حتی ممکن است در آمریکا قبل از افریقا پدید آمده باشد.
شاید هرگز به محل و زمانی که اولین بار HIV در آنجا پدید آمد پی نبریم اما آنچه مسلم است٬ در میانه قرن بیستم، آلودگی با HIV بصورت همه گیری در سراسر جهان درآمد که بعنوان ایدز از آن یاد می شود.
عوامل مختلفی در گسترش ناگهانی آن نقش داشته منجمله مسافرتهای بین المللی، سازمانهای خون و استفاده گسترده از مواد مخدر تزریقی.
.
– سفرهاي بين المللي
نقش سفرهاي بين المللي در گسترش HIV بوسيله نقش Patient zero برجسته تر مي شود.
Patient zero مسئول هواپيمايي كانادايي به نام Gaetan Dugas بود كه به اقسا نقاط جهان بسيار سفر مي كرد. بررسي بسياري از مواد اوليه ايدز نشان داد كه آلوده شدگان، بصورت مستقيم يا غير مستقيم با اين فرد، تماس جنسي داشته اند . و اين افراد آلوده شده به شهرهاي مختلفي از آمريكا رفته اند. اين مثال نقش سفرهاي بين المللي را در گسترش ويروس مشخص مي كند.
اين مورد پيشنهاد كننده اين است كه بيماري مي تواند محصول يك ناقل منفرد باشد. (single transmissible agent)
.
.
– كارخانه هاي محصولات خون
انتقال خون بصورت يك عمل متداول در پزشكي در آمده و با افزايش نياز به خون منجر به رشد بيشتر اين چنين كارخانه هايي شده است.
در بعضي كشورها مانند ايالات متحده از كساني كه در ازاء پول خون مي دهند استفاده مي شود، كه شامل معتادان تزريق هم مي شود و اين خون به سراسر جهان فرستاده مي شود.
در اواخر دهه 1960 فاكتور انعقادي به نام فاكتور هشت (factor VIII) براي هموفيلي ها تهيه شد.
و براي تهيه فاكتور انعقادي، لازم بود كه خون از هزاران اهدا كننده جمع آوري شده و فاكتور هشت از آن استخراج شود و سپس بصورت گسترده در سطح جهان پخش شود. اين موضوع باعث شد كه هموفيلي ها در معرض آلودگي قرار گيرند.
.
.
– مواد مخدر تزريقي
در دهه 1970 بدنبال جنگ ويتنام و ديگر درگيري ها در خاورميانه مسبب افزايش دسترسي به هروئين گرديد كه آن نيز منجر به افزايش رشد مواد مخدر تزريقي شد. اين افزايش دسترسي همراه با ايجاد سرنگهاي يكبار مصرف پلاستيكي و ايجاد Shooting galleries (جايي كه مردم در آنجا مي توانستند مواد مخدر لوازمش را از آنجا بخرند، كرايه كنند) راه ديگري در جهت انتقال و گسترش ويروس HIV بود.
.
.
تئوريهاي ديگري نیز در رابطه با منشا HIV وجود كه در مورد آن بحث و جدل فراواني است، منجمله :
– برخي بر این عقیده اند كه HIV بوسيله CIA ايجاد شده است (CIA = سازمان اطلاعاتي آمريكا )
– برخي بر این عقیده اند كه HIV بوسيله دستكاريهاي مهندسي ژنتيك خلق شده است.
